Zdarza się czasem tak, że pomimo dawniej płomiennego uczucia, dwoje ludzi nie jest w stanie dłużej tworzyć rodziny. Dotychczas większością wydatków, w tym tych dotyczących małoletnich dzieci, rodzice dzielili się. Czasami jeden rodzic odpowiada za wydatki domowe, a drugi za „większe”, ale okazjonalne. Model gospodarowania pieniędzmi zależy od wspólnych ustaleń.

Po rozstaniu wszystko się zmienia. Dorośli zaczynają prowadzić odrębne gospodarstwa domowe i każdy z nich odpowiada finansowo za siebie.

Jednak za małoletnie dziecko nadal odpowiadają obydwoje rodzice. Również finansowo.

Co to są alimenty?

Alimenty (z łac. alimentum „pokarm”, od alere „karmić, żywić”), to środki finansowe wypłacane zazwyczaj w miesięcznych ratach przez osobę do tego zobowiązaną, na rzecz osoby uprawnionej do takich środków. Celem alimentów jest dostarczenie uprawnionemu środków utrzymania, a w przypadku małoletnich dzieci, także środków do ich wychowania.

Z definicji tej wynika zatem, że z założenia alimenty nie służą pokryciu wszystkich kosztów utrzymania osoby uprawnionej, a jedynie tych, które są w dalej sytuacji konieczne lub niezbędne.

Osoby zobowiązane do płacenia alimentów

Rodzice

Rodzice są osobami, które mają obowiązek utrzymywać dziecko do momentu, w którym będzie ono w stanie utrzymać się samodzielnie.

UWAGA! Obowiązek alimentacyjny nie kończy się z chwilą ukończenia przez dziecko nauki. Może tak się zdarzyć, ale zwykle zakończenie nauki nie jest równoznaczne z tym, że młody człowiek jest w pełni zdolny do zapewnienia sobie pełnego utrzymania.

Dziadkowie i rodzeństwo dziecka

Osobami, które w dalszej kolejności mogą być zobowiązane do płacenia alimentów na małoletnie dziecko są dziadkowie, a nawet rodzeństwo dziecka. Możesz dochodzić od nich alimentów dopiero, gdy nie ma możliwości uzyskania alimentów od rodziców. Zazwyczaj dzieje się tak w sytuacji, gdy egzekucja alimentów od mamy lub taty jest bezskuteczna. Rodzeństwo może bronić się przed tym obowiązkiem, jeżeli płacenie alimentów na brata lub siostrę wiązałoby się z nadmiernym uszczerbkiem dla ich osoby, lub dla ich rodziny (np. ich małoletnich dzieci).

Były małżonek

Były małżonek również może być zobowiązany do płacenia alimentów na byłą żonę lub byłego męża. Dotyczy to w każdej sytuacji małżonka wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego (więcej przeczytaj w innym moim wpisie: klik. Małżonek niewinny może płacić alimenty w sytuacji, gdy druga strona znajduje się w niedostatku.

Macocha i ojczym

Małżonkowie rodziców, którzy nie są rodzicami dla dziecka mogą zostać zobowiązani do płacenia alimentów na dziecko, gdy odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Klauzula ta jest bardzo pojemna i może się w niej mieścić wiele okoliczności faktycznych opartych na regułach moralnych i etycznych powszechnie przyjętych w danym społeczeństwie.

Dziecko jako osoba zobowiązana do płacenia alimentów

Możesz być zaskoczony/a, ale i Ty możesz domagać się alimentów od swojego dziecka, jeśli nie masz środków na własne utrzymanie, lub tez gdy środki te nie pozwalają pokryć istotnych wydatków (np. zakupu leków, czy kosztów związanych z leczeniem).

Podobne prawo przysługuje małżonkom dziecka (macosze i ojczymowi), jeżeli przyczyniali się do utrzymania i wychowania dziecka, a jednocześnie nałożenie tego obowiązku jest zgodne w konkretnej sytuacji z zasadami współżycia społecznego.

Jak obliczyć alimenty na dziecko?

Ważna kwestia na wstępie: nie istnieje coś takiego, jak jedyna właściwa kwota alimentów na dane dziecko. W sprawach alimentacyjnych zmiennych jest bardzo wiele. Nie istnieją tabele, ani kalkulatory, które pozwolą Ci precyzyjnie wyliczyć kwotę alimentów na małoletnie dziecko (ani na inną osobę uprawnioną).

Ostateczną kwotę dochodzonych alimentów musisz po prostu oszacować. Jeśli sprawę będzie rozpoznawał Sąd, jego zadaniem będzie ocena, czy żądana kwota alimentów na dziecko w konkretnej sytuacji jest rzeczywiście konieczna i usprawiedliwiona okolicznościami.

Od czego zależy wysokość alimentów na dziecko?

Przy wyliczaniu alimentów musisz oprzeć się na dwóch, zmiennych, ale również uwzględnić trzecią zmienną: usprawiedliwione potrzeby dziecka, możliwości finansowe rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów oraz własne możliwości finansowe.

Zazwyczaj rodzic dochodzący alimentów przed sądem skupia się wyłącznie na sytuacji finansowej rodzica zobowiązanego. Tymczasem Sąd będzie badał również Twoją sytuację finansową. To dlatego, że nawet po rozstaniu, oboje rodzice są zobowiązani przyczyniać się do utrzymania wspólnego dziecka.

Usprawiedliwione potrzeby dziecka

Usprawiedliwione potrzeby dziecka to wydatki konieczne, które ponosisz na dziecko. Konieczne, czyli takie, które nie są zbytkowe, a w założeniu mają pokryć podstawowe potrzeby osoby małoletniej. Będą to na przykład koszty związane z wyżywieniem, ubiorem, wydatkami szkolnymi/przedszkolnymi, leczeniem, zwyczajnymi rozrywkami/kieszonkowym, wyposażeniem pokoju.

Oczywiście rodzaj tych potrzeb zależy od konkretnej sytuacji. Całkiem inne potrzeby dotyczą dziecka małego, a inne nastolatka. Inaczej przedstawiają się potrzeby dziecka wychowywanego w rodzinie żyjącej na średnim poziomie, a inaczej w rodzinie, w której stopa życiowa jest na bardzo wysokim poziomie. Inne są potrzeby dziecka zdrowego, a inne dziecka niepełnosprawnego lub zmagającego się na przykład z ciężką alergią czy chorobą autoimmunologiczną.

Jak obliczyć usprawiedliwione potrzeby dziecka

Zacznij od wypisania wszystkich stałych miesięcznych wydatków na dziecko. Ustal czy możesz poprzeć te wyliczenia dokumentami. Wydatki takie jak podstawowa żywność, czy zakup artykułów higienicznych nie wymagają szczególnego dowodzenia. Ale już wydatki takie jak lekcje orientalnego języka, czy specjalna dieta już tak.

Wydatki, które ponosisz okresowo (np. wymiana mebli, zakup kurtki zimowej, czy komputera) podziel przez liczbę miesięcy, w których standardowo dziecko używa tych rzeczy.

Na koniec zsumuj swoje wyliczenia. Oto kwota miesięczna Twoich wydatków na dziecko.

Możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów

Ustalając kwotę alimentów sąd będzie badał sytuację finansową rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. Oznacza to, że będzie ustalał nie tylko to, jakie obecnie uzyskuje dochody, ale też powinien pochylić się nad tym, jakie rodzic ten posiada wykształcenie, doświadczenie zawodowe, stan jego zdrowia. W konsekwencji Sąd oceni, czy rodzic ten w pełni wykorzystuje swoje możliwości oraz jakimi środkami ostatecznie dysponuje lub mógłby dysponować.

Sąd weźmie również pod uwagę takie kwestie jak:

• czy rodzic jest właścicielem nieruchomości,
• czy i jaki samochód posiada,
• czy prowadzi działalność gospodarczą i jakiego rodzaju, w jakiej branży,
• czy posiada oszczędności,
• czy posiada dzieci z innego związku,
• czy jest obecnie w związku małżeńskim,
• i szereg innych kwestii.

Możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica opiekującego się dzieckiem

Sąd pochyli się również nad Twoją sytuacją i zrobi to podobnie jak w stosunku do rodzica zobowiązanego.

Zasada równej stopy życiowej

Przyjmuje się, że dziecko ma prawo do życia na takiej stopie życiowej jak jego rodzice. Jeśli zatem sytuacja rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów jest bardzo dobra, zaś Twoja sytuacja dużo słabsza, okoliczność ta powinna zostać wzięta pod uwagę i wpłynąć na kwotę alimentów.

Osobiste starania o wychowanie dziecka, a wysokość alimentów

Sąd będzie badał również to, czy rodzic zobowiązany do płacenia alimentów interesuje się dzieckiem, a jeśli tak, to w jakim wymiarze. Brak utrzymywania kontaktu z dzieckiem zawsze negatywnie wpływa na ocenę strony pozwanej, a ostatecznie może przesądzić o jeszcze wyższej kwocie zasądzanych alimentów.

Dochodzenie alimentów przed sądem

Pozew o alimenty złóż w dwóch egzemplarzach wraz ze wszystkimi załącznikami w sądzie rejonowym wydziale spraw rodzinnych i nieletnich właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka.

Wniosek o zabezpieczenie alimentów na dziecko na czas trwania postępowania

Sprawy o alimenty trwają coraz dłużej, dlatego warto pomyśleć również o jednoczesnym złożeniu wniosku o zabezpieczenie alimentów na czas trwania postępowania. Wniosek ten powinien zostać rozpoznany w terminie 7 dni od chwili zgłoszenia. W praktyce termin ten bywa dłuższy, dlatego warto regularnie „przypominać się” sądowi.

Pozasądowe sposoby ustalenia alimentów na dziecko

Sprawy sądowe nie należą do łatwych ani przyjemnych. Często rodzic otrzymujący pozew o alimenty czuje się zaskoczony i atakowany. Zadbaj o to, żeby przed wniesieniem sprawy do sądu nie dopuścić do takich sytuacji.

Dżentelmeńska umowa

Rodzice, którzy są w stanie porozumieć się w kwestii dzieci często w ogóle omijają instytucje sądowe. Może w Waszym przypadku wystarczy rozmowa i jasne ustalenia?

Mediacja

Jeśli jest wola obu stron do uregulowania kwestii alimentów, ale istnieje spór na przykład co do ich wysokości, warto skorzystać z pomocy mediatora. Jeśli uda Wam się zawrzeć ugodę przed mediatorem wystarczy złożyć wniosek w sądzie o jej zatwierdzenie. Tak zatwierdzona przez sąd ugoda ma skutki prawomocnego wyroku. Sama procedura wydania postanowienia o zatwierdzeniu ugody jest prosta, szybka i bezpłatna.